Ukrayna Verkhovnaya Rada milletvekili olan Oleksiy Goncharenko, Rusya’da kutlanan ‘Rusya Günü’ne atıfta bulunduğu bir açıklamayı twitter hesabından paylaştı.
Gonçarenko mesajında bu yıl Rusya Günü’nün son kez kutlanacağını ifade ederken önümüzdeki yıldan itibaren Rusya’nın İmparatorluk olarak var olamayacağını belirtti. Rusya’nın parçalanacağını ve sömürgelerin özgür olacağını ifade eden Gonçerenko, özgürleşecek bölgeler arasında Kuban’ı, Rusya’nın güney bölgesindeki sömürgeleştirilmiş bir Ukrayna-Ukraynalı bölgesi olarak tanımlaması Çerkeslerin tepkisine neden oldu.
https://twitter.com/GoncharenkoUa/status/1668187857817686018
Birçok Çerkes sosyal medya üzerinden Ukrayna Milletvekili Gonçarenko’ya Kuban bölgesinin Ukrayna’ya değil Çerkesya’ya ait olduğunu belirterek tepkilerini dile getirdiler.
Gonçarenko’dan ‘yanlış anlaşıldım’ açıklaması
Çerkeslerin yoğun tepkisine sessiz kalmayan Gonçarenko twitter hesabından yaptığı açıklamada yanlış anlaşıldığını, Rus İmparatorluğu’nun, Ukraynalıları Kuban’a yerleştirdiğini, bu bölgeleri talep etmediklerini belirtti. Gonçarenko, Ukrayna’nın bir imparatorluk olmadığını belirterek ‘Tarihi topraklarımız Ukrayna, başka milletlerin topraklarına ihtiyacımız yok. Rusya’nın emperyalizmden arındırılmasını aktif olarak destekliyor ve tüm halkların kendi topraklarında özgür olma hakkını savunuyorum’ dedi.
https://twitter.com/GoncharenkoUa/status/1668944506492710912
Gonçarenko geçtiğimiz süreçte Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisinde Çerkes Soykırımını dile getirmiş ve Ukrayna Parlamentosuna Çerkes (Adıge) halkına yönelik işlenen soykırımın tanınmasına ilişkin bir karar tasarısı sunmuştu.
Çerkes Soykırımı neticesinde Kazakların Çerkesya’ya iskanı ve Kuban bölgesinin tarihi gelişimi
101 yıl devam eden Rus-Çerkes savaşı esnasında Çerkes halkının sistematik olarak Rusya İmparatorluğu tarafından soykırıma maruz kalması ve sürgün edilmesini takiben boşaltılan bölgelere Kazaklar iskan edildi. Kuban Kazaklarının çoğu, 18. yüzyılın sonlarında Çerkeslerden arındırılmış Batı Çerkesya’ya yerleştirilen farklı büyük Kazak gruplarının torunlarıdır. 1649’dan itibaren Kazak Hetmanlığı sınırlarında, 1792’den itibaren ise Karadeniz Kazakları, Ukrayna’nın Zaporojya Kazakları ile aynı bölgede yaşamaya başladı. Bölgenin esas Çerkesçe adı Pşıze Şolhır iken Kazakların yerleştirilmesiyle birlikte Kuban olarak anılmaya başlanmıştır.
Kuban Kazak Hattı (Кубанское казачье войско) terimi, 1860’ta kurulan ve 1918’e kadar var olan Kuban Kazaklarından oluşan idari ve askeri birimlere verilen isimdir.
İç savaş döneminde Kuban Halk Cumhuriyeti ile Dağlı Cumhuriyeti (K.Kafkasya Cumhuriyeti) arasındaki ilişkiler
Kuban Kazakları, Rusya İmparatorluğunu yıkıma götüren iç savaş esnasında Kuban Halk Cumhuriyeti’ni ilan ettiler ve Rusya’nın güney kesiminde devam eden iç savaşta önemli bir rol oynadılar. Kuban Kazakları, 1917 ve 1933 yılları arasında Kazakların ayrı bir etnik, politik ve ekonomik varlık sürdürme girişimlerine karşılık Bolşevikler ağır askeri tedbirler aldı. Yaşanan savaşlar bazı Kazaklar tarafından ‘Kazak Soykırımı’ olarak da ifade edilmektedir.
Kuban Halk Cumhuriyeti ile aynı dönemde ilan edilen Dağlı Cumhuriyeti (K.Kafkasya Cumhuriyeti) arasında dönem içerisinde anlaşma imzalandı. Birbirini tanıyan bu iki yeni Cumhuriyet arasında askeri,siyasi,politik ve ekonomik alanlarda bir takım anlaşmalar imzalandı. Aynı zamanda Kuban Halk Cumhuriyeti ile tarihi bağları olan Ukrayna Halk Cumhuriyeti ile Dağlı Cumhuriyeti (K.Kafkasya Cumhuriyeti) arasında da anlaşma imzalandı.
Günümüzde Ukrayna-Rusya savaşı devam ederken Avrupa ve Amerika’da siyasi destek arayışı içerisinde olan İçkeriya’nın sürgündeki lideri Ahmet Zakayev bu tarihi bağlara vurgu yaptı.
Zakayev’in vurgu yaptığı Ukrayna Halk Cumhuriyeti ile Dağlı Cumhuriyeti (K.Kafkasya Cumhuriyeti) arasındaki anlaşma metninde öne çıkan maddeler ise şöyleydi :
- Taraflar silahlı mücadelede karşılıklı olarak birbirlerine yardım etmeyi taahhüt eder.
- Ukrayna Halk Cumhuriyeti, Dağlı Cumhuriyetinin bağımsızlığı için savaşmak için en az 15 bin savaşçının organize edilmesi hususunda maddi yardımda bulunmakta olup, bu yardım her bir askeri birlik için yaklaşık bir buçuk milyon ruble tutarındadır.
- Ukrayna Halk Cumhuriyeti ve Dağlı Cumhuriyeti’nin devlet bağımsızlığının karşılıklı tanınmasından hareketle taraflar, her türlü koşulda, her iki halkın ve devletler arasındaki iyi ilişki için sürekli çaba göstermeyi, birbirlerine siyasi ve askeri nitelikte dünya çapında destek sağlamayı taahhüt ederler.
- Ukrayna Halk Cumhuriyeti, Dağlı Cumhuriyeti ile Kuban Halk Cumhuriyeti arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi ve geliştirilmesinde dostane yardımını sunmaya hazır.
Bu yukarıdaki anlaşma Dağlı Cumhuriyeti (K.Kafkasya Cumhuriyeti) önde gelen liderlerinden Vasan-Girey Cabagiyev tarafından hazırlandı ve imzalandı.
Kuban Halk Cumhuriyeti ile Dağlı Cumhuriyeti (K.Kafkasya Cumhuriyeti) arasında imzalanan anlaşma metninde öne çıkan maddeler ise şöyleydi :
- Kuban Halk Cumhuriyeti Hükümeti ve Dağlı Cumhuriyeti Hükümeti, bu kutsal belge ile Kuban ve Kafkas Dağlı Halkları Birliği’nin devlet egemenliğini ve tam siyasi bağımsızlığını karşılıklı olarak tanırlar.
- Kuban Halk Cumhuriyeti ile Dağlı Cumhuriyeti arasında toprak sınırlarının oluşturulması.
- Kuban Halk Cumhuriyeti ve Dağlı Cumhuriyeti, egemenlik haklarının yok edilmesine ya da azalmasına eğilimli hiçbir tedbire, bağımsız olarak ya da başka bir tarafla suç ortaklığı şeklinde başvurmayacaklarını taahhüt ederler.
- Tarafların askeri birlikleri, ancak ilgili taraf hükümetinin talebi veya rızası ile diğer tarafın topraklarına geçebilirler.
Bu tarihi anlaşmalara göre tarihi Çerkesya topraklarının büyük bir kısmı Kuban Halk Cumhuriyeti, kalan kısmı ise Dağlı Cumhuriyeti (K.Kafkasya Cumhuriyeti) arasında paylaşılmıştı.
Günümüzde devam eden Ukrayna-Rusya savaşı sürecinde başta ABD ve Avrupa ülkeleri destekli Rusya’nın dekolonizasyonu projesi çerçevesinde Kuban Halk Cumhuriyeti’nin yeniden canlandırılması gündeme geldi.
Rusya’nın dekolonizasyonu projesi çerçevesinde önceden Kuban Halk Cumhuriyeti toprakları bir bütün olarak Çerkesya’ya ait gösterilirken (1 nolu harita) son güncellemede Çerkesya Cumhuriyeti’nin günümüzdeki Karaçay-Çerkesya Cumhuriyeti içerisinde sıkıştırıldığı, Çerkesya’nın bir yanında Dağlı Cumhuriyeti diğer yanında ise Kuban Halk Cumhuriyeti’nin yer aldığı görüldü.
Tarihi Belge Kaynakları :
Anlaşma metinleri kaynakları : Rusya Federasyonu Federal Tarihsel ve Belgesel Eğitim Portalı ‘Tarihsel Belgeler Kütüphanesi’
Gürcistan Tarihi Arşivi Fond 1964, Op. 1 Arh. Delo 26
