Abhazya’daki Rus birlikleri komutanından Sohum deniz üssü komutanına,
Rusya’ya karşı savaşan Çerkeslere yardım etmek için gelmeye çalışan yabancı paralı askerlerin Karadeniz kıyılarına inişini engellemek için Soçi, Vardane ve Tuapse kıyılarında askeri gemi devriye emri.
23 Ağustos 1863, Rusya Devlet Askeri Tarih Arşivi / F. 243. Op. 1.D. 6644. L. 8–8 rev. – Kopya
Ğuaze
“Çerkeslere denizden gelecek yardımlar…” tuz kumas, silah, mermi… vs. Bu yardimlar bagis veya insani yardimlar degildi…yukleri bosaltilan gemiler, kolelik yasaklandigi halde, Cerkes cocuklarla – 8-15 yaslarinda – doldurulup Osmanli Sultan ve Pasalarinin haremlerine satilirdi. Rus gemilerinin kacak kole ticaretini onlemek icin haftada 2-3 gemi batirdiklarindan soz edilir. Ruslarin bu cabasi belkide onbinlerce cocugu haremlerden kurtarmistir. Tarihimizle yuzlesmek zorundayiz. Tarih calisan herkesin bildigi bilgileri Cerkes milliyetciligi adina birbirimizden saklamanin, carpitmanin Cerkese hic bir faydasi yok, tam tersine, vatanina donmek isteyecek genclerin isini zorlastirir. Oncelikle 7 yuzyil boyunca islam ordularinin asker , haremlerinin cariye ihtiyacini karsilamak icin satilan yuzbinlerce cocukdan af dilememiz, satanlari lanetlememiz gerekir… aksi halde ahirette bu cocuklar yakaniza yapisir….