Şapsığ köyleri ile Soçi Milli Parkı arasında yaşanan sorun adli mercilere iletilmesine rağmen çözülmedi. Ğuaze yaşanan sorunu daha önce de -Soçi’de arılar ve arıcılar ”zararlılar”- başlığıyla gündeme getirmişti.
Yaşanan sorun ve yaratılan mağduriyetin devam etmesi üzerine Şapsığ temsilcileri Kabardey-Balkarya Cumhuriyeti İnsan Hakları Merkezi Başkanı Hatajuk’o Valeri’ye bir mektup yazdı.
Krasnodar Krayı yönetimi Şapsığları yerli halk olarak tanımıyor (E.N.*)
Sayın Valeriy Naziroviç.
Bizler, Krasnodar Bölgesi, Soçi, Lazarevsk ilçesi sınırlarında bulunan Şapsığ köyleri sakinleri olarak, “Soçi Milli Parkı” ile yerli küçük nüfuslu halk (Şapsığlar) olarak sorunlarımızın çözümünde yardımınız için size başvurmak zorunda kalıyoruz, çünkü çevre savcısı Belyaeva N.L.’nin “Soçi Milli Parkı” yönetimine ilişkin yanıtı takip edilmedi.
Daha önce Krasnodar Bölgesi Savcılığı tarafından çevre savcısı Belyaeva N.L.’nin adresine 31.03.2023 tarihinde ve sonrasında gönderilen № 8/3-r-2023 sayılı “Şapsığlar” küçük nüfuslu halkın haklarının ihlali konulu başvurular bugüne kadar dikkate alınmamıştır.
Çevre savcısı verdiği cevaplarda şunlara atıfta bulunmuştur:
1) “Soçi Milli Parkı” ormancılık ve çevre koruma müdür yardımcısının 10.04.2023 tarihli cevabı üzerine Soçi Milli Parkı topraklarında küçük nüfuslu yerli halkın (Şapsığlar) temsilcileri yaşamamaktadır, bu topraklarda geleneksel ekonomik faaliyetlerini yürütürken yerleşim yerleri Soçi Milli Parkı ile sınır değildir.
2) Krasnodar Bölgesi Hükümeti’nin ilgili emriyle Krasnodar Bölgesi topraklarında Şapsığların geleneksel ikamet yerlerinin belirli olmaması. Bu koşullar altında, çevre savcısı Belyaeva N.L. şu anda adli müdahale tedbirleri almak için herhangi bir gerekçe görmemektedir.
Yukarıda belirtilen hususlar, çevre savcısının yeterliliği sorununu ortaya çıkmaktadır. Soçi Milli Parkı yönetimi temsilcileri, Rusya Bilimler Akademisi Etnoloji ve Antropoloji Enstitüsü (IEA RAS) üyesi değildir ve milli park topraklarında yerli bir halkın ikametgahı konusunda tarihsel sonuçlar çıkarmaya ve cevaplar vermeye yetkin değildir.
Ayrıca denetim sırasında çevre savcısı, başvurunun koşullarını belirlemek için ilgili belgeleri almak üzere ilgili üniversiteye (IEA RAS) ve (FADN Rusya) talep göndermemiştir. Federal Milliyetler Ajansı’ndan (Rusya FADN) alınan 16.01.2024 tarih ve 15-50/14181-01 sayılı cevaba göre, listede yerli azınlıkların geleneksel ikamet yerlerinin tespit edilmemiş olmasının 82-FZ sayılı Federal Kanunun uygulanmaması için gerekçe olamayacağı tespit edilmiştir.
Küçük nüfuslu yerli halka mensup kişi ve gruplar, geleneksel ikamet yerlerinin ve geleneksel ekonomik faaliyetlerinin varlığıyla hem ilgili olan veya olmayan tüm hakları konusunda devlet güvencesine sahiptir.
Savcılık denetiminin eksikliği, yerli küçük nüfuslu halkın (Şapsığlar) yasal haklarının ihlal edilmesine ve “Soçi Milli Parkı” müdür yardımcısı Atoyan V.I. tarafından imzalanan ve arı kovanlarının yerleştirilmesine ilişkin sözleşmelerin imzalanmasını reddeden ve arı kovanlarının kaldırılmasını talep eden tebligatların gönderilmesi bakımından “Soçi Milli Parkı” yönetiminin yetkilerini kötüye kullanmasına yol açmıştır.
Savcılık denetiminin eksikliği, müdür vekili Sheveleva Sergey Georgievich ve müdür yardımcısı Titov Vladimir Romanovich’in şahsında “Soçi Milli Parkı” Müdürlüğünün, Rusya Federasyonu genelinde yürürlükte olan federal yasalara uyma konusundaki isteksizliğine yol açmış ve yasal haklarımıza saygı gösterilmemesine neden olmuştur.
“Soçi Milli Parkı” yönetimi, Doğal Kaynaklar Bakanlığı’ndan, Şapsığların geleneksel ekonomik faaliyetlerinin uygulanması ve yönetmeliklerde değişiklik yapılması amacıyla “Soçi Milli Parkı” sınırlarında geleneksel ekonomik faaliyet kullanım bölgesinin tahsis edilmesine yönelik tekliflerin hazırlanması için defalarca talimat almış olup, bu talimatları yerine getirmemektedir.
Yukarıda belirtilen talimatları ve federal yasaları uygulamak için önlem almadıkları gibi tam tersine, yasaları ihlal etmektedirler : Doğal Kaynaklar Bakanlığı’na, küçük nüfuslu yerli halkın (Şapsığlar) milli park topraklarında yaşamadığı ve yerleşim yerlerinin milli park topraklarına komşu olmadığı gibi doğru olmayan bilgiler göndererek.
Talimatların yerine getirilmesi konusunda savcılık kontrolünün bulunmaması, “Soçi Milli Parkı” sınırlarında geleneksel ekonomik faaliyet kullanım bölgesinin tahsisi için teklifler hazırlanması , Şapsığların geleneksel ekonomik faaliyetlerinin uygulanmasına yönelik tedbirler ve yönetmeliklerde yapılan değişiklikler, “Soçi Milli Parkı” yönetimince 5 yıl boyunca göz ardı edildi.
Eski ”Soçi Milli Parkı” direktörü M.M. Lapin’in 15 Nisan 2022 tarih ve 29 sayılı “Rusya Federasyonu’nun yerli halkı – Karadeniz Çerkeslerinin (Şapsığlar) geçimlerini sağlamayı amaçlayan geleneksel çevre yönetimi işlevsel bölgesinin sınırlarının belirlenmesine yönelik çalışmaların yapılması hakkında” kararnamesinde belirtilen ve yönetmelikte ilgili değişikliklerin yapılması için hazırlık yapılması, Karadeniz Çerkesleri-Şapsığları köy meclisi temsilcileri ve “Adıge-Xase” ile birlikte bir çalışma toplantısı yapılması kararı uygulanmamıştır.
Böylece, “Soçi Milli Parkı” yönetimi, yönetmelikte değişiklik yapma konusundaki isteksizliklerini göstermenin yanı sıra, yerli halkın arı kovanlarının bulunduğu yerlere seyahat etmelerini, evcil hayvanlarını otlatmalarını, kendi ihtiyaçları için odun toplamalarını, rekreasyon güzergahlarında ticari faaliyetlerde bulunmalarını engellemek ve tahliye etmek için önlemler alma fırsatını elde ettiler. Köy sakinleri ve Soçi Şehir İdaresi’nin girişimiyle Soçi Milli Parkı yönetimiyle defalarca yapılan toplantılara rağmen olumlu bir sonuç alınamadı.
Müdür vekili Titov V.R. tarafından temsil edilen Soçi Milli Parkı yönetiminden, arıcıların 01.04.2024 tarihine kadar arı kovanlarının bulunduğu yerlere gitmelerini engellememe konusunda alınan sözler yerine getirilmedi ve tam tersine idari suçlarla ilgili delil toplamak için kullanıldı. Şu anda, sadece milli parkın sınırlarında değil, aynı zamanda bitişik bölgelerde, milli park yönetimi ve Lıgotkh bölgesi ormancılığı, köy halkından olan Heşkho Murat’ın arı kovanlarını yerleştirildiği yerlere geçişi bir direk ve bariyer ile engelleniyor.
Bahar gelişiminin zirvesinde yaşanan bu durum ve gerekli bakım ve beslemenin yapılmaması arı kolonilerinin ölümüne ve önemli hasara yol açabilir. Milli Park yönetimi tüm faaliyetlerini arıların yumurtlama döneminde arttırmaktadır. Bu süreyi arıcıları yasadışı avcılık ve çeşitli çevre mevzuatı ihlalleri ile suçlayarak ve arı kovanlarını zorla tahliye etmek için yetkilerini provokatif bir şekilde kullanıyor.
30 Nisan 1999 tarihli 82-FZ sayılı “Rusya Federasyonu Yerli Halklarının Haklarının Garantisi Hakkında” Federal Kanun (18 Aralık 2021’de değiştirildiği şekliyle) milli park yönetimi tarafından göz ardı ediliyor ve çevre savcısı yerli halkın haklarını korumuyor (Şapsığlar). Aynı zamanda, Soçi Milli Parkı yönetimi yetkilerini kullanarak, Aşe Nehri yatağında, Şapsığ ve Psıdah şelalelerinde yasadışı bir şekilde çalışmalar yürütüyor, toprak örtüsünü bozuyor, ağaçları ve çalıları kesiyor, doğal komplekslere muazzam zararlar veriyor. Bu gerçekler çevre örgütleri tarafından fark edilmiyor, ancak aynı zamanda Soçi Milli Parkı’nın yönetimi, arıcıları, hayvancılıkla uğraşanları ve kendi ihtiyaçları için odun toplayan köylüleri ‘zararlı’ ilan ediyor.
Sizden rica ediyoruz:
Rusya Federasyonu Hükümeti’nin 08.05.2009 tarih ve 631-r sayılı kararnamesinde yapılan değişikliklerin yanı sıra, Krasnodar Bölgesi topraklarında Şapsığların geleneksel ekonomik faaliyet gösterdikleri ikamet yerlerinin belirlenmesi ve Soçi Milli Parkı yönetmeliği ile ilgili yeni bir düzenleme kabul edilene veya mevcut yönetmelik değiştirilene kadar Soçi Milli Parkı’nın yönetimi ile yaşanan sorunların çözümüne yardımcı olmanızı rica ediyoruz.
Saygılarımızla, köy sakinleri:
LLP “Kolezh” Başkanı Gerbo S.A.
Gerbo M.A.
Teshev R.R.
Teshev F.O.
Tlif M.M.
Gvashev R.A.
Koblev A.A.
Koblev Ayub A.
Koblev A.O.
Koblev R.I.
Teshev S.M.
Chachukh M.R.
Koblev R.O.
Achmizov S.A.
Chachukh H.D.
Napso A.A.
Chachukh A.K.
Napso A.A.
Gvashev A.H.
Napso Sh.T.
Kaynak : Kabardey-Balkarya Cumhuriyeti İnsan Hakları Merkezi
E.N. : Şapsığlar Rusya Federasyonu milletler sıralamasında yer almaktadır. Çerkes halkı bu sıralamaya göre 4 isme bölünmüştür : Çerkesler – Adıgeler – Kabardeyler ve Şapsığlar. Çerkes aktivistler Rusya genelinde yapılan nüfus sayımları öncesinde Çerkeslerin yaşadıkları tüm bölgelerde insanların kendilerini Çerkes olarak kaydettirmelerini teşvik etmek için çeşitli faaliyetler yürütmektedir. Son nüfus sayımında Şapsığ bölgesinde yaşayanlar arasında kendisini ‘Çerkes’ olarak kaydettirenlerin sayısı oran olarak artmıştır.
