Birleşmiş Milletler Yerli Sorunları Daimi Forumunda konuşma yapan Erzya halkı lideri Sıres Bolyayen Rusya’nın ulusal politikasını eleştirdi.
Bolyayen yaptığı konuşmada “Son 30 yıl içinde milyonluk Erzya ulusu tamamen yok olmanın eşiğindeki küçük bir etnik gruba dönüştü. Savaş, salgın hastalıklar ve zorla sürgünler olmadan. İdil-Ural bölgesindeki komşularımız benzer bir durumu yaşıyorlar : Mokşa, Udmurt, Mari, Çuvaş, Başkurt ve hatta Tatarlar.
Rusya halklarının kendi siyasi partilerine, üniversitelerine sahip olmaları veya okullarda ana dillerinde eğitim almaları yasaklıyor. Sadece ulusal kostümlerle dans etmelerine karışılmıyor. Halkının haklarını arayanlar aşırılık yanlısı olarak kodlanıyor ve polis tarafından bir radikal gibi muamele görüyor veya bir deli gibi zorunlu psikiyatrik tedaviye zorlanıyorlar ” dedi.
Rapor, Mordovya Cumhuriyeti’nin devlet dili olan Erzyan dilinde okundu. Yabancılar Sekreterliği, Erzyan dilinden İngilizce’ye simültane çeviri yaptı. Konuşma BM Web TV’de yayınlandı.
Bolyayen, uluslararası toplumu Rusya Federasyonu üzerindeki baskıyı artırmaya çağırdı ve “Erzya halkı koronavirüs salgınından kurtulabilir, ancak Rusya Federasyonu’nda yaşayamaz. Sadece Moskova üzerinde kurulacak uluslararası baskı bizi etnositin (EN : kültürel soykırım) son aşamasından kurtarabilir” dedi.
Bolyayen ayrıca BM Yerli Sorunları Daimi Forumu Sekreterliğine Rusya Federasyonu’ndaki yerli halkların haklarının ihlal edildiğine dair bir belge verdi.
Belge, BM’nin dikkatini “Tatar halk merkezinin siyasi saikli kovuşturması ve kamu kuruluşu” Başkurt “un faaliyetlerinin yasaklanmasına” çekiyor.
Belgede ayrıca Tatar, İnguş, Kalmık, Çerkes ve Buryat ulusal hareketlerinin liderlerine karşı açılan çok sayıda dava listeleniyor.
Ayrıca, 2010 yılında “Adıge-Xase” Çerkes gençlik hareketi aktivisti Aslan Jukov, 2018’de İnguş aktivist Muslim Khashagulgov, 2020’de Sami aktivisti Yevgeny Yushkov’un cinayete kurban gitmelerine ilişkin şeffaf ve adil bir soruşturma yapılmadığı kaydedildi.
Buryat insan hakları hareketi ‘Erkhe’nin kurucusu Yevgeny Khamaganov’un 2015 yılında yaşamına kast girişimi, İnguş aktivisti Rustam Lyanov’un 2018’de kaçırılması, Başkurt aktivisti Ramila Saitova ve Yakut halk figürü Alexander Gabyshev’in 2020 yılında cezalandırıcı psikiyatri uygulamasına maruz bırakıldıkları da belirtildi. (E.N. : Cezalandırıcı psikiyatri, yasal yollarla cezalandırılamayan muhaliflerle mücadelede bir araç olarak tanımlanmaktadır.)
Forum etkinliği açılışş töreni 19 Nisan’da New York’taki BM merkezinde gerçekleşti. Bu yıl koronavirüsün yayılmasını önlemek için Forum online olarak düzenleniyor.
2018 yazında, Rusya Federasyonu Devlet Duması, anadilleri öğrenmenin gönüllülüğünü güvence altına aldı. İlgili değişiklikler “Eğitim Üzerine” başlığıyla federal yasada kabul edildi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yabancı dil öğrenmeye zorlanmanın kabul edilemez olduğuna ilişkin açıklamasının ardından, Rusya Federasyonundaki ulusal cumhuriyetlerinin devlet dilleri, zorunlu okul müfredatının bir parçası olmaktan çıktı. Bu gelişmeler, Volga bölgesinin bazı cumhuriyetlerinde huzursuzluğa neden oldu: Tatar, Başkurt, Çuvaş halkının temsilcileri, dillerinin zorunlu öğretimini savunmayı talep ettiler, aksi takdirde Rusya Federasyonu halklarının dillerinin yok olmasını hızlandıracağını belirttiler.
2002 ve 2010 Tüm Rusya’da yapılan nüfus sayımlarında elde edilen bilgilerin sonuçlarına göre, 8 yıllık bir süre içerisinde Udmurt dilini konuşanların sayısının % 30 düzeyinde azaldığını gösterdi : 2002 yılında 463 bin kişi Udmurt dilini konuşurken 2010 yılında bu sayı 324 bine geriledi.
Aynı süre içerisinde Tatarca konuşan toplam nüfustan 1 milyon kişi azaldı.
Ocak 2019’da, Avrupa Konseyi Ulusal Azınlıkları Koruma Çerçeve Sözleşmesi Danışma Komitesi Rusya’yı ulusal politikası nedeniyle eleştirdi. Komite, eşzamanlı olarak “ulusal azınlıkların dilleri için etkili destek eksikliği” ile birlikte “Rus dilinin artan hakimiyeti” konusundaki endişelerini dile getirdiler.
AGİT Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiseri Lamberto Zannier daha önce yaptığı açıklamada Tatarca’nın Tataristan’ın devlet dili olmasına rağmen Tatarlar arasında kendi dil ve kültürlerinin incelenmesine erişim imkânlarının oldukça sınırlı kaldığını ve Tataristan’daki Birleşik Devlet Sınavının yalnızca Rusça olarak geçilmesine şaşırdığını belirtmişti.
Kaynak : Idel.Реалии
Çeviri : Ğuaze
Rusyada durum çok vahim. Bati rf de bu tip konulara pek ilgilenmiyor. Batiya güvenip hareket eden yarı yolda kalır