Sürgün ve soykırım konusunda hemen hemen tüm tartışmalarda genellikle duyduğumuz serzeniştir: “Birlik olamadığımız için yenildik”
Bir nevi kara propaganda halini alan ve Çerkesler arasında güvensizlik pompalama aracına dönüşen bu söylemin gerçekleri ne kadar yansıttığını anlamak günümüz şartlarında zor olmasa gerek!
Dmitry Alekseevich Milyutin anılar kitabı ve farklı bir çok kaynakta verilen örnekler yüz yıldan fazla sürede nasıl bir güç ile mücadele verdiğimizi açıkca ortaya koyarken, bizim tarafımızda durumun “birlik olamamak”tan ziyade orantısız bir savaşın kolay vazgeçmeyen ve direnerek kaybeden tarafı olduğumuzu gözler önüne sermektedir.
Kafkas Savaşı’nın tamamı boyunca aşağıdaki listedekiler Ruslar dan sayı olarak kat kat daha az olan Çerkeslere karşı savaştı:
5 imparator, 1 prens, 50 general, 2 saha mareşali, 1 Baron, 1 Murza, 1 Han, 1 Büyük Dük, 5 Prens, 2 Amiral, 3 Kont, 1 Marki, 2 Tuğgeneral, 7 Ataman.
İşte Dmitry Alekseevich Milyutin’in o zamanların “Savunma ve savaş Bakanlığı” pozisyonundan edindiği verilere göre yılları ve yakılan Çerkes köyleri:
1787 – 497
1788 – 5
1790 – 42
1802 – 4
1804 – 80
1805 – 4
1809 – 120
1810 – 201
1818 – 1
1821 – 3
1822 – 25
1823 – 12
1824 – 18
1825 – 11
1826 – 4
1828 – 220
1829 -235
1830 -231
1831 – 4
1833 – 2
1834 – 8
1836 – 6
1837 – 2
1838 – 2
1841 – 4
1842 – 150
1845 – 2
1850 – 12
1851 – 1
1852 – 6
1853 – 24
1855 – 2
1856 – 4
1857 – 3
1859 – 47
1860 – 68
1861 – 91
1862 – 20
1864 – 31
Toplamda 2.202 köy yeryüzünden silindi.
Bunlar modern tarih biliminin arşiv verileridir.
Arşivlerde tahrip edilen bazı köyler hakkında hiç bilgi yok. “Ancak Kafkasya’da bir yüzyıldan fazla süren düşmanlık ve savaş sürecinde, Çerkeslerin yenilgiden çok hızlı bir şekilde kurtulduklarını ve kelimenin tam anlamıyla “son yenilgiden” birkaç yıl sonra yeniden savaşa hazır hale geldiklerini ve eskisi gibi aynı yoğunlukta bir savaşa hazır olduklarını gösterdi. “Kafkasya’daki savaşın son yıllarında, çok büyük kuvvetler bulundurmak zorunda kaldık: 172 + 13 tabur ve 7 yüz düzensiz piyade; 20 süvari filosu, 52 alay, 5 filo, 242 sahra topu. Bu birliklerin bakımı için yapılan toplam yıllık harcama 30 milyon rubleye ulaştı, ”Savaşın sonunda Kafkasya’daki Rus ordusu 300 bin kişi, yıllık kayıpları 30 bin kişiydi. Devletin toplam gelirinin altıda biri savaşa gitti.”
” [D. A. Milyutin. Anılar. 1856-1860. M., 2004. S. 198]
Çeviri : Ğuaze
