Paşe Bekmırza 18 Ocak 1854’te Nartan köyünde köylü bir ailede doğdu, şair, şarkıcı-hikayeci, Kabardey edebiyatının kurucularındandır.
Baba tarafından dedesi olan Aslanbek-Hacı Gognoko, zamanına göre çok eğitimli bir adamdı.
Muhtemelen onun sayesinde meraklı çocuk oldu ve Arapça okuryazarlığı öğrendi.
Bekmırza daha ilk çalışmalarında, mutlak bir değer olarak bireye karşı her türlü adaletsizliğe, sosyal eşitsizliğe ve ayrımcılığa sert tepki gösteriyordu.
Paşe Bekmırza’nın eserlerindeki bu sosyal yönelimin nesnel temelleri vardı: Bekmırza, sadece Rusya’da değil, Kabardey’de de en önemli olayların yaşandığı, yüzyılların kesiştiği kritik bir dönemde yaşadı.
Devrimci tema, şairin eserlerine canlı bir şekilde yansıdı, 1904-1906 döneminde “Prens”, “Prenses”, “Molla”, “Silahları Yükleyin”, “Yaşlı Kadın”, “Kaşirgov Hakkında Şarkı” gibi eserler ortaya çıkardı.
Bu şiirler her türlü baskıya, adaletsizliğe karşı siyasi bir tepkiydi. Onun şiiri şiddete karşı, adalet için bir mücadele çağrısıydı.
1909-1910 yıllarında. Paşe Bekmırza “Hançer” adlı önemli bir şiir yazar. Prenslerin sınırsız olanakları, kendi kendini yönetmesi, aşırı gururları, halkın öfkesinin patlamasına, çekişmelere, kan davalarına dönüşen kanlı katliamlara yol açtı.
Paşe Bekmırza’nın çalışmalarında hiciv eserlerine önemli bir yer verilir. “Palavracı”, “İkiyüzlü”, “Hırsız”, “Geveze” gibi şiirlerde şair, sunulan niteliklerin tümünü alaya alır.
1935 yılında “Kabarda” adlı tarihi şiiri yayınlandı. Yazar, anavatanının oluşumu ve gelişiminin retrospektifine girer.
Şair, cumhuriyetin o günlerini övüyor ve geleceğe umutla bakıyordu.
Son yıllarda Bekmırza, yaşamın gerçek değerlerini tanımlamaya çalıştığı “Yaşlı Hanımım”, “Yaşlılık”, “Kız”, “Düğün Selamları” adlı lirik şiirlerden oluşan bir döngü ortaya koydu.
Paşe Bekmırza büyük bir yaratıcı miras bıraktı, küçük bir sandıkta sakladığı yayınlanmamış şiirler. Bu sandığa “Bekmırza’nın altın sandığı” adı verilmiştir. Paşe Bekmırza Kabardey-Balkar Araştırma Enstitüsü’nde saklanan yayınlanmamış edebi mirası, Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında yakılmıştır.
1936 yılında vefat eden Bekmırza Paşe’nin adı cumhuriyet sınırlarının çok ötesinde biliniyor, Kabardey Çerkeslerinin edebiyatına ve sanatına katkısı paha biçilemezdir.
Söylemlerinin birçoğu canlıdır ve insanlar bugün bile onlardan alıntı yapmaktadır. Boyun eğmez, dürüst, gerçek bir şair ve bilge bir adamdı. Onunla kim savaşırsa savaşsın, o kendine sadık kaldı.
Şairin bir büstü 1968 yılında Nalçik’in Atazhukinsky Bahçesi’ne dikilmiştir. Büst, Kazim Meşev’in büstü ile birlikte şiir sokağında yer almaktadır.
Nalçik’in en iyi caddelerinden birine onun adı verilmiştir.
Bekmırza Paşe, zor bir kaderi olan bir adamdı, muazzam bilgi ve eserlere sahipti, tarihte ve kalplerimizde sonsuza kadar kalacaktır.
Doğduğu köy olan Nartan’da birçok yer şairin adıyla anılmakta ya da Bekmırza’nın adlandırdığı gibi adlandırılmaktadır.
Bekmırza Paşe Anı Evi-Müzesi de insanların sadece şairin anısına ve yaratıcılığına değil, aynı zamanda yaşadığı ve yarattığı döneme de dokunabileceği bir yerdir.
Нобэ, Щlышылэм и 18-м, Пащlэ Бэчмырзэ къызэралъхурэ 170-рэ ирикъуащ.Щlышылэм и 18-м 1854 гъэм Къылышбий хьэблэ (Нартан) мэкъумэшыщlэ унагъуэм къыщалъхуащ Пащlэ Бэчмырзэ.
Пащlэ Бэчмырзэ адыгэ тхыбзэм и лъабжьэр зыгъэтlылъахэм ящыщщ.
Сытым щыгъуи ар телэжьащ адыгэ тхыдэр нэхъ дахэ, нэхъ къулей хъуным.
Псоми дощlэ Пащlэ Бэчмырзэ и «Жьапщэ мыгъуэр», «Гъатхэр», «Си щIыпIэм папщIэ», «Жьы хъуар гу махэщ», «Дуней ухуэныр-щIэныгъэ Iуэхущ», «Уэ щlакlуэфl уимыlэу…», «Уэсят» «Гъащlэм и уасэ зыщlэр», «Фызыжь», «Зэманыр псынщlэу йокlуэкlыр…» усэхэр.
Абыхэм къыщынэмыщlа Бэчмырзэ и «Псалъэ пэжхэр» даущийуэ иджыри къыздэсым къокlуэкl.
Уэрэдыжь, гъыбзэ зыбжани итхащ усакlуэм. Къыхэгъэщын хуейщ абы и дэтхэнэ зы тхыгъэри тхыгъэ къызэрыгуэкlыу зэрыщымытыр. Абыхэм къыхощ адыгэхэм я псэукlар, зэхэтыкlар, а зэманым lуэхугъуэ къекlуэкlа куэд.
Абы и цlэр игъащlэкlи мыкlуэдыжыну хитхащ адыгэ тхыдэм. Нобэ Пащlэ Бэчмырзэ и цlэр зэрехьэ Налшыч дэт уэрамым. Къыщалъхуа къуажэм и гъащIэмрэ и лэжьыгъэмрэ егъэщlылlауэ музей дэтщ.
Абы къыщнэмыщlауэ и цIэкIэ фэеплъ сын яухуащ.
Kaynak: Nart_Xase
Черкесский Ренессанс
