“Medina” Yayınevi ve Rusya Müslümanları Diyanet İşleri Başkanlığı (DUM), Moskova Şehir Mahkemesi’nin “Kuzey Kafkasya’da İslam” adlı ansiklopedik sözlüğü “aşırılık yanlısı materyal” olarak kabul eden kararını temyize taşıyor. Ulema ve yayınevi yetkilileri, yasağa gerekçe gösterilen Roman Silantyev‘in hazırladığı uzmanlık raporunun önyargılı ve bilimsel standartlardan uzak olduğunu savunuyor.
Savcılığın açtığı dava sonucu mahkeme, sözlükte Şamil Basayev, Movladi Udügov ve Hattab gibi teröristlere ait bilgilerin yer alması nedeniyle eseri “aşırılık yanlısı” ilan etti.
On yıldan uzun süren bir çalışmanın ürünü olan ve 500 adet basılan bu ansiklopedik sözlük, 2023’te Moskova’da tanıtıldı. Yazarlar, eserin mümkün olduğunca objektif bilgi sunmayı, yakın tarihin etkisinden kaçınmayı ve hatta zıt görüşleri bile dengelemeyi amaçladığını belirtmişti.
Yazarlar, savcılığın davaya konu ettiği bilgilerin, sadece referans amaçlı ve ansiklopedik bağlamda esere dahil edildiğini vurguluyor. Yayınevi, sözlükte Rusya Bilimler Akademisi (RAN) ve MGİMO gibi önde gelen kurumların uzmanlarının makaleleri yer almasına rağmen, Silantyev’in raporunun bilimsel standartlara uymadığını belirtiyor.
Dava Diyanet’e Karşı Bir Harekât mı?
Moskova Şehir Mahkemesi’nin kararının ardından “Medina” Yayınevi, projede yer alan tüm bilim ve eğitim kurumlarını bilgilendirdiğini açıkladı. Yayınevi ve Diyanet, Moskova Şehir Mahkemesi’nin kararına karşı temyiz başvurusunda bulunacaklarını duyurdu.
“Medina” Yayınevi Müdürü İldar Nurimanov, sözlükteki yasaklı kişi ve örgütlere ait atıfların sadece “Kuzey Kafkasya Vahhabileri” ve “Çeçenistan’da İslam Tarihi” gibi bilimsel makalelerde, bu grupların radikalizmi ve yasa dışı faaliyetleri bağlamında yer aldığını belirtti.
Nurimanov, söz konusu materyallerin daha önce 1999 yılında Rusya Bilimler Akademisi tarafından yayımlanan “Eski Rus İmparatorluğu Topraklarında İslam” ansiklopedik sözlüğünde yer aldığını ve o zamandan beri akademik çevrelerde kullanıldığını vurguladı. Yayınevine göre, sözlük tamamen akademik ve kültürel bir nitelik taşıyor ve aşırılık unsuru içermiyor.
Nurimanov, suçlamaların, savcılığa başvuruyu başlatan ve aynı zamanda medyada “suçlayıcı” yazılar kaleme alan Roman Silantyev‘in kişisel husumetinden kaynaklandığını iddia etti. Nurimanov, bu durumu “kişisel hesaplaşma” olarak nitelendirerek, eğer iddiaların bilimsel bir temeli olsaydı, sözlük üzerinde çalışan geniş bir akademik çevrenin hedef alınacağını belirtti.
“Nerusskiy” adlı Telegram kanalının sahibi, İslam uzmanı Rinat Muhametov, hükümet yanlısı yetkililerin ve medyanın, Diyanet’in yakında feshedileceği yönündeki yorumları yaydığına dikkat çekti.
Muhametov, dava sürecinin, Diyanet’i aşırılık yanlısı bir örgüt olarak ilan etme ve kapatma amacını taşıdığını iddia eden anonim bir uzmanın görüşlerini aktardı. Bu uzmana göre, “devletin bu durumu istediğini düşünmüyorum ancak Silantyev gibi aktörlerin ne kadar güçlü olduğuna bakmak gerekiyor. Bu kadar güçlü bir organizasyonun bu kadar kolay kapatılabileceğini sanmıyorum.”
Avukat Mikki Arapiev, mahkeme kararının hemen yürürlüğe girdiğini ancak temyize gidilebileceğini belirtti. Arapiev, kararla birlikte materyalin dağıtımının yasaklandığını ancak bir kişinin, materyalin yasaklı olduğunu bilmemesi durumunda hukuki sorumluluğun doğmayacağını ekledi.
Mahkeme Bilimsel Yayını Medya Aracı Saydı
Önceki mahkeme kararlarında, mahkemenin bilimsel bir yayını bir medya organı gibi değerlendirerek, terör örgütlerini belirtme yükümlülüğünün bilimsel yayınlar için geçerli olmadığını savunan savunma argümanlarını reddettiği belirtiliyor. Mahkeme, sorumluluğun içeriğin yayılma biçiminden bağımsız olduğunu ve kitabın yayınlandığı tarihten itibaren geçerli olduğunu savundu.
Bu durum üzerine, Diyanet ve Damir Muhutdinov, kitabın bir medya organı olmadığını, “Medina” Yayınevi tarafından yayınlandığını ve bu nedenle idari suçun unsurlarının bulunmadığını belirterek itirazlarını sürdürdü.
Bu davanın, sadece bir ansiklopedinin kaderini değil, Rusya’daki Müslüman sivil toplumun geleceğini de belirleyebileceği yorumları yapılıyor.
Kaynak : Кавказский узел
