Çerkes kamaları arasında üç ana grubun varlığından söz edebiliriz.
1 – Savaş Kamaları
2 – Tören Kamaları
3 – Çocuk Kamaları
Kamalar taşıdıkları işlevsel yüke bağlı olarak alt gruplara ayrılır.
Savaş Kamalarının temel özellikleri:
1. Tam boy kabza, yani siyahı avuç içi genişliğine eşit olan ve yakın dövüşte silahı “sert” bir tutuşla rahat ve etkili bir şekilde tutmaya izin veren bir kabza.
Kabzanın oldukça geniş olan üst kısmı, “yumuşak” bir tutuşla doğrama vuruşu yaparken, orta mesafeden dövüşürken ve kesme hareketiyle yumruğun dayanması için yeterli bir kanca oluşturur.
2. Oldukça etkili doğramaya izin veren bıçak boyutları.
Yüksek kaliteli bıçak malzemesi.
3. Kabza ve kılıfta süslemenin (gümüş, altın, vs.) hiç olmaması ya da çok az olması.
Kabza genellikle siyah boynuzdan, daha az sıklıkla kemikten, iki veya üç demir perçinle (bazen geleneksel süslemeli küçük gümüş kaplamalarla) yapılır. “Kafkasya Halklarının Silahları” adlı esere ve Kabardey-Balkar Yerel Kültür Müzesi’ndeki yüzyılın başlarına ait fotoğraflara bakılırsa, savaş hançerlerinin kını, siyah (ön tarafı yeşil deri, arka tarafı düz deri) kaplı bir kılıf içinde, bir demir klips ve bir demir uçla birlikte, top hariç, derinin altına gizlenmiş iki bıçak şeklindeki ahşap parçadan oluşuyordu.
Bir sonraki grup: Törensel Kamalar.
Bu gruptaki kamalar “törensel” olarak da adlandırılabilir. Amaçları bir erkek savaşçının statüsünü vurgulamak, (diğer ekipman ve silahlarla birlikte) sahibinin sosyal konumunu göstermektir.
Gerçek şu ki, bir savaşçının statüsü giysilerden çok silahlarla vurgulanırdı.
Tören Kamalarının temel özellikleri:
1. Sahibinin statüsüne (örneğin, prensler ve soylular sınıfına ait olmak, zenginlik, vb.) ve ilgili zamanın ve insanların zevklerine karşılık gelen maksimum estetik ve bilgi yükü.Bu aynı zamanda silahın hemen fark edilebilir olması, giysilerin arka planında bir tür nişan olarak öne çıkması gerekliliğini de içerebilir.
2. Silahı taşımada kolaylık, bazen savaş niteliklerine zarar verecek şekilde.
3. Bu grupta, gerçek savaş nitelikleri biraz gölgede kalmıştır, ancak yüksek sınıf bir tören silahının işaretlerinden birinin mükemmel kalitede bir bıçak olarak kabul edildiği unutulmamalıdır.
Son grup olan Çocuk Kamaları:
Bunlar gençler tarafından takılan hançerlerdir. Dolayısıyla bu tür hançerlerin ayırt edici özellikleri kabzanın ve bıçağın küçük olmasıdır.
Çocukların statüsünün ebeveynlerinin statüsüne bağlı olduğu gerçeği göz önüne alındığında, çocuk hançerleri arasında hem süslemesiz (gümüş, yaldız vb.) hem de oldukça zengin süslemeli hançerler bulunuyor.
Çocuk Kamalarının ana işlevi kutsal ve törenseldi, çocuk kategorisinden çıkıp, tüm hak ve görevleriyle birlikte erkek savaşçı kategorisine geçişin bir sembolüydü.
Aslında çocuk kamaları, savaş ve tören kamalarının daha küçük kopyalarıydı.
Çocukların ellerinde “yetişkin” kamalarına özgü tüm işlevsel amaçlar için de elverişliydiler.
Buna şaşmamak gerekir, çünkü çocuk kamaları gerçek savaş silahlarının nasıl kullanılacağını öğrenmek için kullanılırdı. Çocuk kamaları iki alt gruba ayrılabilir:
(a) Çocuk kamaları, savaş kamalarının kopyaları gibidir. Ana ayırt edici özellikleri küçük boyutları ve minimal süslemeleridir (bu kamalar muhtemelen eğitim kamaları olarak da adlandırılabilir)
(b) Çocuk kamaları, tören kamalarının kopyaları gibi de olabilir.Ana ayırt edici özellik, küçültülmüş boyutlar ve süslemelerin varlığıdır. (kemik kabza, gümüş, yaldız vb.).
Kaynak: adygiru
